Giận dữ là một cảm xúc mà hầu như ai cũng sẽ trải qua nhiều lần trong đời. Trên thực tế, tức giận là một cảm xúc cần thiết để cảm nhận vì nó hoạt động như một hình thức bảo vệ khỏi một mối đe dọa có thể xảy ra.
Tuy nhiên, nếu bạn thấy mình thường xuyên bộc lộ những dấu hiệu giận dữ, có thể bạn đang nóng nảy. Có thể bạn đang thất vọng vì người phục vụ đã sai đơn đặt hàng của bạn, hoặc vì chiếc xe phía trước bạn không di chuyển đủ nhanh hoặc thậm chí có thể thua đội thể thao yêu thích của bạn vì đã vượt lên dẫn trước – điều này có thể chỉ ra điều gì đó hơi khác một chút và nghiêm trọng hơn.
Bạn không chắc liệu cảm xúc của mình có đủ tiêu chuẩn là nóng nảy hay không? Bài viết này xem xét những đặc điểm chung của những người dễ nóng giận và đưa ra các chiến lược đối phó lành mạnh.
Mục lục
Giận dữ là gì?
Thông thường, khi chúng ta cảm thấy tức giận, đó là triệu chứng của một cảm xúc đau đớn sâu sắc hơn. Chúng ta có thể cảm thấy tổn thương, buồn bã hoặc sợ hãi về điều gì đó xảy ra trong các mối quan hệ hoặc môi trường của chúng ta. Sự tức giận có thể giống như một phản ứng tức thời, hoặc có thể tích tụ và sôi sục khi chúng ta phải chịu đựng nhiều tội lỗi trong cuộc sống.
Cách chúng ta phản ứng khi tức giận là một phần quan trọng khác giúp cuộc sống của chúng ta khỏe mạnh, ổn định và thành công. Có nhiều cách hiệu quả để bạn thể hiện sự tức giận của mình. Ví dụ: giao tiếp quyết đoán, thiết lập ranh giới, dành thời gian nghỉ ngơi cá nhân, siết chặt các đồ vật ở gần và thậm chí khóc có thể là một cách lành mạnh để thể hiện sự thất vọng của bạn.
Tuy nhiên, chúng ta có xu hướng ít kiểm soát cảm xúc hơn khi mệt mỏi, đói, ốm hoặc căng thẳng.
Dấu hiệu của sự nóng nảy
Hãy tự hỏi bản thân… Bạn có khả năng kiểm soát cảm xúc của mình hay cảm xúc đang kiểm soát bạn? Bạn có giao tiếp theo cách hiệu quả hay bạn làm hỏng cầu chì? Khi bộc lộ tính nóng nảy, sự tức giận thường được biểu hiện ở trạng thái gần như nguyên thủy, chẳng hạn như la hét những lời tục tĩu, bạo lực, đập phá đồ đạc và đe dọa người khác. Khi điều này xảy ra, người đó có thể:
- Trở nên dễ cáu kỉnh, bị xúc phạm và phòng thủ
- Trải nghiệm những suy nghĩ đua xe hoặc chỉ “nhìn thấy màu đỏ”
- Nhận thấy mặt họ trở nên nóng và đỏ
- Cảm thấy tầm nhìn của họ mờ đi
- Nhận thấy tĩnh mạch đang đập ở vùng cổ hoặc thái dương của họ
- Cảm thấy nắm tay và hàm của họ nghiến chặt lại
- Giải phóng sự tức giận của họ bằng lời nói hoặc thể chất
Đó là phần “chiến đấu” của phản ứng chiến đấu hoặc bỏ chạy. Tính khí nóng nảy thường được chứng kiến với rất ít hoặc không có cảnh báo; đó là sự bùng nổ của cảm xúc mà không có bất kỳ bộ lọc hay sự suy tính trước nào. Đôi khi, cảm xúc nguyên thủy này có thể gây bối rối cho người bộc lộ cơn giận không đúng cách, gây tổn hại cho bản thân, người khác hoặc môi trường xung quanh.
Tính nóng nảy ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào?
Nếu bạn dễ nổi cơn giận dữ khó lường và mất kiểm soát, hành vi này có thể khiến bạn dễ gặp phải một số vấn đề xã hội, thể chất và thậm chí cả tâm lý. Những khó khăn này có thể biểu hiện theo những cách sau.
Các vấn đề xã hội và mối quan hệ
Khi bạn nóng nảy, mọi thứ từ việc ai đó cắt ngang trước mặt bạn tại quán cà phê yêu thích của bạn hay cấp dưới giao công việc muộn đều có thể khiến bạn khó chịu. Thế còn việc để bát đĩa trong bồn rửa (một lần nữa) thì sao? Hay thất hứa? Mặc dù đây là những lý do có thể hiểu được khiến bạn thất vọng hoặc khó chịu nhưng chúng không phải là nguyên nhân khiến bạn bộc phát sự tức giận hoặc thịnh nộ.
Trên thực tế, có rất ít lý do chính đáng cho việc bùng nổ cơn giận nhắm vào người khác. Những phản ứng viêm dữ dội đó là điều dễ hiểu nhất khi ai đó cố tình gây tổn hại cho bạn hoặc người thân của bạn hoặc vi phạm nhân quyền theo một cách nào đó. Nhưng nói chung, việc cố gắng giải quyết các sự cố hàng ngày sẽ chỉ cản trở nỗ lực giao tiếp và không mang lại lợi ích gì cho ai.
Nếu sau một vài lần bộc phát bạo lực, bạn nhận thấy bạn bè, đồng nghiệp hoặc đồng nghiệp của mình lựa chọn lời nói một cách cẩn thận và tỏ ra lo lắng khi tương tác với bạn, điều này có thể là do họ sợ khơi dậy cơn giận của bạn. Mọi người thậm chí có thể chỉ trích bạn và cảnh báo người khác về việc tương tác quá thoải mái với bạn để tránh phải hứng chịu phản ứng tức giận.
Một tác dụng phụ khác của cầu chì ngắn sẽ xảy ra nếu sự tức giận của bạn bộc lộ ở các cơ sở công cộng. Bạn có thể bị yêu cầu rời đi và thậm chí bị cấm quay lại. Bạn có thể bị đuổi khỏi trường, mất việc hoặc không được phép tham gia các môn thể thao hay sở thích mà mình yêu thích.
Nếu điều này xảy ra, đã đến lúc bạn phải tự suy ngẫm để xác định xem liệu bạn có đang thể hiện cảm xúc theo cách làm gián đoạn các mối quan hệ và hạnh phúc xã hội của bạn hay không.
Các vấn đề sức khỏe thể chất
Hơi thở nặng nề, da đỏ bừng và tĩnh mạch đập mạnh chỉ là một số cách thể hiện sự tức giận. Tuy nhiên, trong khi tất cả những gì đang diễn ra ở bên ngoài, việc biểu hiện sự tức giận của bạn cũng có thể dẫn đến một loạt các vấn đề sức khỏe thể chất vô hình.
Tăng huyết áp
Nếu bạn thường xuyên cảm thấy tức giận, cuối cùng bạn có thể rơi vào tình trạng huyết áp tăng cao liên tục. Trên thực tế, sự tức giận có tác dụng làm tăng huyết áp hiệu quả đến mức nó thậm chí có thể cản trở hoạt động hạ huyết áp của cơ thể khi bạn ngủ.
Hơn nữa, không chỉ huyết áp của bạn gặp nguy hiểm nếu bạn thường xuyên tức giận. Vì tức giận có thể làm tăng quá mức việc sản xuất catecholamine (như adrenaline) và corticosteroid (như cortisol ), ảnh hưởng đến phản ứng căng thẳng của cơ thể, cảm giác tức giận thường xuyên có thể gây rối loạn nhịp tim và tổn thương mạch máu. Những tác động này là nguyên nhân gây ra mối liên hệ chung giữa sự tức giận và bệnh tim mạch vành.
Sự tức giận có thể dẫn đến những lựa chọn sức khỏe kém
Quá tức giận cũng có thể ảnh hưởng đến lối sống của bạn. Nếu tức giận là đặc điểm chính trong lối sống của bạn thì các phong cách đối phó tiêu cực khác cũng đã được chứng minh là phù hợp. Có lẽ trong nỗ lực xoa dịu thần kinh sau cơn giận dữ, hoặc để thoát khỏi cảm giác tội lỗi vì lại mất bình tĩnh— các nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự tức giận có thể khuyến khích lối sống không lành mạnh như hút thuốc, tiêu thụ quá nhiều caffeine, ăn thực phẩm có hàm lượng calo cao hoặc tiêu thụ quá nhiều của ma túy hoặc rượu. 2
Những lựa chọn lối sống này có thể tích lũy thành các quá trình bệnh lý khác như béo phì, tiểu đường, bệnh phổi, nghiện ngập, v.v.
Sự tức giận có thể là một yếu tố nguy cơ gây ra chứng cuồng ăn
Những hình mẫu không lành mạnh, hình ảnh cơ thể bị bóp méo và các thành viên trong gia đình mắc chứng bệnh này đều là những nguyên nhân tiềm ẩn gây ra chứng cuồng ăn . Nhiều người không biết rằng nguy cơ mắc chứng rối loạn ăn uống này cũng tăng lên nếu ai đó thường xuyên tức giận. Những cảm giác tiêu cực bắt nguồn từ sự tức giận có thể liên quan đến nhu cầu ăn uống vô độ và nôn mửa sau đó như một cơ chế đối phó. Mối liên hệ giữa sự tức giận và chứng cuồng ăn cao hơn ở những người có tính cách bốc đồng hơn .
Tai nạn giao thông có liên quan đến vấn đề tức giận
Việc khó chịu trước hành động lái xe liều lĩnh của ai đó hoặc đặt câu hỏi về những người lái xe chạy chậm quyết tâm tăng thêm giờ đi làm của bạn là điều bình thường. Tuy nhiên, khi không thận trọng với những cảm xúc mà chúng ta cảm nhận đối với những người tham gia giao thông khác, điều đó có thể dẫn đến những hậu quả tàn khốc.
Nếu bạn thường xuyên trải qua cơn thịnh nộ trên đường , các nghiên cứu đã chỉ ra rằng có mối quan hệ giữa hành vi này và tai nạn trên đường. Điều này có thể xảy ra do bạn quá tập trung vào cảm xúc và đối tượng khiến bạn tức giận, dẫn đến kém tập trung vào môi trường xung quanh và các yếu tố khác khi lái xe. Trong một số trường hợp, sự tức giận có thể khiến xe mất kiểm soát, gây ra tai nạn.
Cơn giận dữ trên đường cũng có thể dẫn đến sự xung đột giữa bạn và người lái xe kia, làm tăng thêm căng thẳng và các vấn đề pháp lý tiềm ẩn. Trong trường hợp xấu nhất, cơn thịnh nộ trên đường đã khiến mọi người hành hung hoặc sát hại những người lái xe khác.
Vấn đề tâm lý
Giận dữ có thể là triệu chứng của trầm cảm Biểu hiện phổ biến của bệnh trầm cảm thường là buồn bã, mệt mỏi và thiếu hứng thú với các hoạt động trước đây. Tuy nhiên, trầm cảm cũng có thể hiện thực hóa thành những cơn giận dữ bùng phát và cảm giác tức giận dai dẳng. Những đặc điểm giận dữ thường thấy ở những người mắc chứng rối loạn trầm cảm nặng.
Lo lắng dẫn đến tức giận. Nếu bạn sống với sự lo lắng thì có lẽ bạn đã quen với tình trạng đổ mồ hôi khó chịu, run rẩy, thở nhanh, v.v., có xu hướng xảy ra với tình trạng này. Lo lắng liên quan đến những suy nghĩ rắc rối và cảm giác lo lắng gây ra cảm giác lo lắng về thể chất. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng cảm giác tức giận dữ dội và thường xuyên được biết là có liên quan hoặc được kích hoạt bởi các triệu chứng lo âu về thể chất .
Sự tức giận dẫn đến các vấn đề về sức khỏe tâm thần. Sự tức giận không chỉ có thể là một triệu chứng của trầm cảm và lo lắng mà còn có thể là một yếu tố nguyên nhân. Hậu quả tàn khốc của cầu chì ngắn hạn có thể tàn phá lòng tự trọng, các mối quan hệ và sức khỏe tinh thần của bạn.
Sau khi bộc phát, bạn có thể cảm thấy mất kiểm soát, xấu hổ, buồn bã và bối rối. Bạn kiệt sức vì cố gắng sửa chữa những thiệt hại mà mình đã gây ra trong một khoảnh khắc nóng giận. Bạn bị mất việc làm, bị cô lập khỏi gia đình và bạn bè, đốt cầu và gặp rắc rối về pháp lý và tài chính. Nó có thể là một mớ hỗn độn thực sự dẫn đến trầm cảm, lo lắng và nghiện ngập.
Làm thế nào để đối phó với sự tức giận
Sự tức giận có vẻ không hấp dẫn sau khi biết về những mối nguy hiểm tiềm tàng mà nó gây ra đối với sức khỏe thể chất, xã hội và tinh thần của bạn, nhưng cảm xúc này là một phần cần thiết cho sức khỏe của bạn. Hãy nhớ rằng, nó ở đó để cho bạn biết có điều gì đó không ổn. Nó có thể thúc đẩy bạn bảo vệ người đang bị tổn hại hoặc thúc đẩy bạn trở thành người ủng hộ nhân quyền. Nó có thể cung cấp những dấu hiệu cảnh báo rằng bạn đang ở trong một mối quan hệ không lành mạnh hoặc rằng bạn cần phải thực hiện những thay đổi trong cuộc sống.
Tuy nhiên, nếu sự tức giận thường xuyên được cảm nhận và thể hiện không thích hợp, nó có thể gây hại vì nhiều lý do. Học cách đối phó với cảm xúc này khi đó trở nên quan trọng. Vì vậy, hãy xem xét một số cách bạn có thể kiểm soát cơn giận của mình.
Hãy thử các bài tập tích cực
Khi bạn cảm thấy những dấu hiệu không thể nhầm lẫn của cơn giận đang dâng lên, hãy cố gắng tập trung vào các phương pháp thực hành tích cực như hít thở sâu để bình tĩnh lại. Hỗ trợ hơi thở của bạn bằng những lời nói nhẹ nhàng (“Mọi chuyện sẽ ổn thôi”, “Chuyện này sẽ qua” và “Đây không phải là ngày tận thế”) cũng có thể góp phần kiềm chế cơn giận của bạn.
Lặp lại bài tập này cho đến khi cơn giận của bạn dịu đi có thể giúp ngăn chặn cơn bùng phát cũng như những kết quả tiêu cực đi kèm với nó.
Tiếp cận những người thân yêu
Giống như việc bạn mở lòng với những người thân yêu khi đang đau khổ hay vui mừng khi được thăng chức—gọi điện cho những người thân yêu khi bạn sắp mất kiểm soát tính khí là một cách lành mạnh để đối phó với cảm xúc. Nói chuyện về cảm xúc của bạn với người mà bạn tin tưởng có thể giúp bạn có được quan điểm và giảm bớt phần nào cường độ phản ứng ban đầu của bạn.
Viết nhật ký tâm trạng
Một cách được khuyến nghị để đối phó với sự tức giận và nhận ra tần suất bạn chấp nhận cảm xúc này là viết nhật ký để theo dõi cảm xúc của mình. Lưu ý những nguyên nhân khiến bạn bộc phát, cũng như những suy nghĩ chạy qua tâm trí bạn khi điều này xảy ra để hiểu rõ hơn về cảm xúc của bạn.
Bạn có thể thấy mình đang để những cảm xúc tiêu cực bị kìm nén quá lâu cho đến khi bùng nổ hoặc bạn đang phản ứng thái quá do những vấn đề tiềm ẩn khác cần được giải quyết.
Viết cũng có tác dụng xoa dịu bằng cách giúp bạn sắp xếp suy nghĩ và có thể giúp bạn có được quan điểm và hiểu biết sâu sắc. Quá trình này có thể mang lại cho bạn giải pháp hiệu quả hơn cho vấn đề mà không gây ra cảm xúc bộc phát.
Gặp bác sĩ trị liệu
Nếu bạn cảm thấy cảm xúc của mình quá mạnh mẽ và dễ thay đổi để có thể kiềm chế bằng cách tự lực, tìm kiếm sự hướng dẫn của chuyên gia luôn là cách được hoan nghênh để kiểm soát mọi thứ.
Chuyên gia sức khỏe tâm thần được cấp phép có thể giúp bạn nhận biết và kiểm soát những suy nghĩ tiêu cực có thể thúc đẩy cơn giận dữ bộc phát. Thông qua trị liệu, bạn cũng có thể học được những cách khác nhau để phản ứng với các tác nhân kích thích một cách lành mạnh hơn.
Trong hoàn cảnh bình thường, tức giận là một cảm xúc bình thường và lành mạnh. Tuy nhiên, nếu cảm xúc này là một đặc điểm nổi bật trong cuộc sống của bạn, đến mức nó khiến mọi người phải hành động cẩn thận xung quanh bạn để ngăn chặn sự bộc phát, thì đó có thể là một vấn đề.
Mặc dù sự tức giận có thể là một cảm xúc mạnh mẽ nhưng nó có thể kiểm soát được. Sử dụng các kỹ thuật thở, tìm kiếm sự hỗ trợ từ những người thân yêu và đi trị liệu có thể giúp bạn kiểm soát cơn giận.
Hãy nhớ rằng, mục tiêu không phải là loại bỏ sự tức giận khỏi cuộc sống của bạn mà là ngăn nó trở thành trạng thái xác định tính cách của bạn và làm tổn hại đến hạnh phúc của bạn. Siêng năng thực hành một số kỹ năng quản lý cơn giận lành mạnh có thể giúp bạn kiểm soát được cảm xúc này.
