Căng thẳng khiến cơ thể chúng ta giải phóng adrenaline, giúp chúng ta hoàn thành các nhiệm vụ và dự án, thậm chí có thể nâng cao hiệu suất và khả năng giải quyết vấn đề của chúng ta. Nhưng căng thẳng mãn tính, liên tục và tồn tại trong một khoảng thời gian dài, có thể ảnh hưởng đến cả sức khỏe thể chất và tâm lý. Cùng tìm hiểu những ảnh hưởng đó trong bài viết dưới đây.
Mục lục
Căng thẳng kéo dài là gì?
Căng thẳng kéo dài hay còn gọi là căng thẳng mãn tính hay căng thẳng kinh niên
Dấu hiệu của căng thẳng mãn tính có thể bao gồm đau đầu, mệt mỏi và lòng tự trọng thấp.
Stress là một phản ứng sinh học cho các tình huống đòi hỏi. Nó khiến cơ thể giải phóng hormone, chẳng hạn như cortisol và adrenaline.
Những hormone này giúp cơ thể chuẩn bị hành động, ví dụ bằng cách tăng nhịp tim và nhịp thở. Khi điều này xảy ra, một bác sĩ có thể mô tả một người đang ở trong trạng thái cảnh giác cao độ hoặc hưng phấn.
Nhiều yếu tố có thể kích hoạt phản ứng căng thẳng, bao gồm các tình huống nguy hiểm và áp lực tâm lý, chẳng hạn như thời hạn làm việc, kỳ thi và các sự kiện thể thao.
Các tác động vật lý của căng thẳng thường không kéo dài. Tuy nhiên, một số người thấy mình trong trạng thái cảnh giác cao độ gần như liên tục. Đây là căng thẳng mãn tính.
Một số nguyên nhân tiềm ẩn gây căng thẳng mãn tính bao gồm:
- Công việc áp lực cao
- Khó khăn tài chính
- Mối quan hệ đầy thách thức
Căng thẳng mãn tính gây áp lực lên cơ thể trong một thời gian dài. Điều này có thể gây ra một loạt các triệu chứng và làm tăng nguy cơ phát triển một số bệnh.
Các ảnh hưởng tiêu cực tới sức khỏe khi bị căng thẳng kéo dài
Một chút căng thẳng mọi lúc mọi nơi không phải là điều đáng quan tâm. Tuy nhiên, căng thẳng mãn tính có thể góp phần vào sự phát triển của một loạt các rối loạn về thể chất và tinh thần, bao gồm:
- Các vấn đề về sức khỏe tâm thần, chẳng hạn như trầm cảm, lo lắng và rối loạn nhân cách
- Bệnh tim mạch, bao gồm bệnh tim, huyết áp cao, nhịp tim bất thường, đau tim và đột quỵ
- Béo phì và rối loạn ăn uống khác
- Vấn đề kinh nguyệt
- Rối loạn chức năng tình dục, như bất lực và xuất tinh sớm ở nam giới và mất ham muốn tình dục ở cả nam và nữ
- Các vấn đề về da và tóc, như mụn trứng cá, bệnh vẩy nến và bệnh chàm, và rụng tóc vĩnh viễn
- Các vấn đề về đường tiêu hóa, chẳng hạn như GERD, viêm dạ dày, viêm loét đại tràng và đại tràng kích thích
Trí nhớ giảm sút
Các tế bào gốc thần kinh ở vùng hải mã có tác dụng quan trọng đối với trí nhớ. Nếu căng thẳng lâu ngày, những tế bào gốc này trở thành oligodendrocytes, bao bọc bởi một chất cách điện gọi là myelin.
Myelin ảnh hưởng đến sự cân bằng giao tiếp của não, làm thay đổi cách các nơ-ron kết nối với nhau. Những thay đổi này tác động đến chức năng nhận thức, gây suy giảm trí nhớ, trầm cảm, lo âu, theo tiến sĩ Sundari Chetty, giảng viên Khoa Tâm thần học và Khoa học Hành vi tại Trường Y khoa Stanford.
Nguy cơ đột quỵ
Mức độ căng thẳng càng cao càng làm tăng nguy cơ đột quỵ. Theo một nghiên cứu được công bố trên Stroeke, hơn 6.700 người trưởng thành tuổi 45 đến 84 được theo dõi về các yếu tố tâm lý bao gồm căng thẳng và trầm cảm, trong suốt 8 đến 11 năm. Kết quả, 59% trong số họ có nguy cơ bị đột quỵ hoặc thiếu máu não thoáng qua (TIA).
Não co lại
Các sự kiện gây lo âu bao gồm mất nhà, ly dị hoặc cái chết của người thân có thể làm giảm chất xám trong vỏ não trước trán, theo những nhà nghiên cứu ở Đại học Yale.
Kết quả quét MRI của 103 người khỏe mạnh cho thấy những yếu tố gây căng thẳng có thể làm giảm chất xám ở não. Cuộc sống căng thẳng hiện tại có thể khiến con người gặp nhiều thách thức để đối phó với stress trong tương lai, theo bác sĩ Emily Ansell, trợ lý giáo sư tâm thần học và là tác giả của nghiên cứu này, cho biết.
Nguy cơ đột quỵ cao hơn
Căng thẳng xuất hiện khi chúng ta bị áp lực về tâm lí hoặc có cú sốc tinh thần. Tình trạng này làm tăng hoạt động của hệ thần kinh giao cảm, khiến huyết áp tăng và tăng co bóp cơ tim, từ đó dẫn đến áp lực dòng máu tăng lên đột ngột. Đồng thời, căng thẳng thần kinh cũng làm tăng lượng cholesterol “xấu” khiến mảng xơ vữa dễ hình thành hơn, gây nhồi máu cơ tim.
Dễ bị trầm cảm hơn
Thông thường cơ thể bạn có thể tự hồi phục sau căng thẳng. Nhưng nếu những đợt căng thẳng đến liên tục và kéo dài, khả năng này sẽ bị giảm đi. Khi đó, những áp lực nặng nề đối với tâm trạng của bạn sẽ gây ra nhiều hệ lụy như chán nản, lo lắng, buồn phiền hay mất ngủ. Nhịp đồng hồ sinh học của cơ thể thay đổi khiến cơ thể luôn uể oải, tâm lí khó chịu, dễ cáu gắt với người khác, từ đó gây ra chứng trầm cảm.
Sụt giảm chất xám
Theo các nhà khoa học tại đại học Yale, nếu căng thẳng lặp lại hoặc kéo dài mãn tính, não của bạn sẽ co lại ở những khu vực có liên quan đến cảm xúc và chức năng sinh lí, ví dụ như huyết áp và mức đường huyết. Với những người vừa mới trải qua một đợt căng thẳng, lượng chất xám thấp hơn đáng kể ở một số phần của vỏ não nơi giữa trán. Có một điều may mắn là não có khả năng phục hồi khá nhanh khi cơn căng thẳng trôi qua, nhưng nếu bạn bị căng thẳng kéo dài thì những hậu quả nghiêm trọng sẽ xảy đến. Lượng chất xám bị sụt giảm khiến bộ não của bạn không còn hoạt động hiệu quả dẫn đến những khó khăn trong công việc và cuộc sống.
Suy giảm tuổi thọ
Tình trạng căng thẳng kéo dài sẽ âm thầm để lại những ảnh hưởng tiêu cực lâu dài đến sức khỏe mà bạn khó lòng nhận biết được. Những ảnh hưởng đó dần bào mòn cơ thể bạn và khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn một cách rõ rệt. Ngoài ra, stress sẽ sản sinh ra một loại hormone có khả năng làm suy giảm hệ thống miễn dịch, khiến cơ thể hứng chịu nhiều nguy cơ với các bệnh thông thường hơn. Tất cả những điều này khẳng định rằng, stress triền miên là nguyên nhân hàng đầu khiến tuổi thọ con người sụt giảm nhanh chóng.
Điều quan trọng nhất là bạn cần nhận ra rằng, cơ thể bạn hoàn toàn có khả năng tự hồi phục nếu đợt căng thẳng nhanh chóng kết thúc, và từ đó những tác động xấu sẽ bị loại bỏ đi. Cố gắng lấy lại sự bình tĩnh bằng việc tập thể dục, thiền hay nghỉ ngơi đúng cách là những lựa chọn khôn ngoan giúp đẩy lùi căng thẳng nhanh chóng, đồng thời bảo vệ tối đa cơ thể cũng như trí óc của bạn.
Hệ thống tiêu hóa
Nhiều người bị đau bụng hoặc tiêu chảy khi bị căng thẳng. Các hormone căng thẳng làm chậm quá trình giải phóng axit dạ dày và làm rỗng dạ dày (để chuẩn bị cho chuyến bay hoặc phản ứng chiến đấu) cũng kích thích đại tràng để nhanh chóng làm rỗng hệ thống tiêu hóa. Đôi khi quá trình làm trống này dẫn đến đau hoặc tiêu chảy. Những kích thích tố này cũng có thể gây ra ợ hơi quá mức, xì hơi và các vấn đề về khí khác, và tăng cường khả năng bị tổn thương của một người đối với bệnh Crohn, đó là tình trạng viêm màng liên tục ở ruột kết (ruột già hoặc ruột).
Những thay đổi vật lý gây căng thẳng mãn tính gây ra cũng có thể làm tăng sự thèm ăn của mọi người, khiến họ tăng cân và có khả năng bị béo phì. Béo phì khiến các cá nhân có nguy cơ phát triển các vấn đề sức khỏe khác như tiểu đường, bệnh tim, đột quỵ và viêm khớp. Căng thẳng mãn tính cũng có thể thay thế khiến mọi người mất cảm giác ngon miệng và giảm cân quá nhiều.
Hệ tim mạch
Kích hoạt mãn tính hormone gây căng thẳng có thể làm tăng nhịp tim, gây đau ngực và / hoặc tim đập nhanh (cảm giác tim bạn đập thình thịch hoặc chạy đua), và làm tăng huyết áp và mức lipid máu (mỡ). Nồng độ cholesterol cao và các chất béo khác trong máu có thể dẫn đến xơ vữa động mạch, một bệnh trong đó các mảng mỡ tích tụ trên thành mạch máu, hạn chế lưu lượng máu đến tim và đôi khi dẫn đến đau tim.
Nồng độ Cortisol dường như cũng đóng một vai trò trong việc tích tụ mỡ bụng, mang lại cho một số người hình dạng “quả táo”. Những người có hình dạng cơ thể quả táo có nguy cơ mắc bệnh tim và tiểu đường cao hơn những người có hình dạng cơ thể “quả lê”, trong đó trọng lượng tập trung nhiều ở hông. Một số nghiên cứu rất mới cho thấy những người có thân hình quả táo cũng có nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ loại Alzheimer trong cuộc sống sau này so với những người có thân hình quả lê.
Mối quan hệ giữa căng thẳng và sức khỏe của tim cũng có thể gián tiếp hơn một chút. Những người phản ứng với căng thẳng với sự tức giận hoặc thù địch có nguy cơ phát triển bệnh tim mạch. Tương tự, các chiến lược đối phó với căng thẳng không lành mạnh như hút thuốc, uống rượu hoặc ăn quá nhiều cũng có thể làm hỏng tim và các mạch máu xung quanh.
Hệ thống cơ xương
Căng thẳng thường khiến cơ bắp co thắt hoặc thắt chặt. Theo thời gian, căng thẳng kéo dài có thể gây ra đau nhức xảy ra do căng cơ. Nhiều người gặp phải co thắt cơ ở cổ và vai cũng như lưng dưới. Căng thẳng cũng có thể gây ra (hoặc làm trầm trọng thêm) co giật cơ bắp và chuyển động không kiểm soát (tics); đau đầu do căng cơ; chứng đau nửa đầu (đau đầu do thay đổi dây thần kinh và mạch máu có thể gây đau dữ dội, buồn nôn và nhạy cảm với ánh sáng và âm thanh); và rối loạn chức năng khớp thái dương hàm (TMJ) liên quan đến đau ở hàm tại vị trí khớp nơi hàm dưới kết hợp với hộp sọ.
Hệ thống sinh sản
Các hormone đi kèm căng thẳng có thể gây ra vấn đề sinh sản cho cả phụ nữ và nam giới. Phụ nữ có thể bị rối loạn kinh nguyệt (như đau hoặc chảy máu nặng) hoặc nhiễm trùng âm đạo tái phát. Đàn ông bị căng thẳng có thể phát triển rối loạn cương dương hoặc các vấn đề với xuất tinh sớm trong khi giao hợp. Cả hai giới đều có thể giảm ham muốn tình dục và / hoặc các vấn đề về vô sinh do căng thẳng.
Các vấn đề thể chất khác
Căng thẳng làm xấu đi nhiều tình trạng da – như bệnh vẩy nến (một tình trạng tự miễn dịch đặc trưng bởi các mảng màu đỏ nổi lên trên các bộ phận khác nhau của cơ thể có thể được bao phủ bởi sự tích tụ màu trắng của các tế bào da chết), bệnh chàm (đặc trưng là khô, đỏ, cực kỳ ngứa các mảng trên cơ thể), nổi mề đay (nổi lên, thường ngứa, nổi mụn đỏ trên bề mặt da) và mụn trứng cá. Căng thẳng cũng có thể góp phần vào rụng tóc và một số hình thức hói; khô miệng và loét miệng; cơn hen suyễn; và tăng nguy cơ bị đột quỵ (do sức khỏe của tim giảm).
Có thể thấy căng thẳng kéo dài dẫn đến nhiều hệ lụy về sức khỏe thể chất và tinh thần. Mặc dù bạn không thể loại bỏ hoàn toàn các loại căng thẳng kéo dài khác nhau, nhưng học cách quản lý nó một cách hiệu quả có thể giúp bảo vệ sức khỏe thể chất và tinh thần của bạn.
Tham khảo thêm: 10 tips nhỏ để quản lý thời gian hiệu quả, thêm hăng say, bớt căng thẳng
